پیش بینی صاعقه

احمد ابراهیمی
خلاصه :

در مناطقی که بارندگی زیاد است ، احتمال برخورد صاعقه و بروز خطر نیز زیاد خواهد بود. اگر چه خطر ناشی از برخورد صاعقه مانند سایر بلایای طبیعی زیاد نیست اما پیش بینی این موضوع امری مطلوب بوده که به لحاظ فنی محقق شده است.

شرح موضوع :

اگر چه استان یزد در منطقه کویری واق شده است و بارندگی در آن اندک بوده و وجود موانع فلزی مختلف نیز در صورت بروز صاعقه خطر آنرا تا حد صفر کاهش می دهد، اما این مطلب در همه جای کشور وبالاخص در همه جای جهان صدق نمی کند. در فضاهائی که محوطه باز بوده، بارندگی زیاد باشد، و بازدید کننده فراوان داشته باشند، مانند محلهای تاریخی و نظائر آن، بروز صاعقه می تواند خطرساز بوده و داشتن یک سیستم امنیتی ارزش خود را ثابت می کند.

به لحاظ علمی و فنی در ابرهای تولید الکتریسیته امری بدیهی بوده و الکتریسته تولید شده در آنها ذخیره شده تا به نقطه تخلیه یا همان رعد و برق رسیده و بار الکتریکی ابر تخلیه گردد. برای آنکه بتوان پیش بینی نمود که ابری آماده جرقه زدن بوده باید از مقدار بار الکتریکی تولید شده در آن و محل شکل گیری جرقه های قبلی و محدوده آماده برای تخلیه الکتریکی و سمت و سوی حرکت ابر و باد هدایت کننده آن اطلاعات کافی و جامعی داشت تا بتوان در زمان مناسب احتمال بروز جرقه را پیش بینی نمود و برای مفید بودن این پیش بینی نیز باید مدت زمان کافی برای اطلاع رسانی را در اختیار داشت.

سوال اینجاست که چگونه می توان از تولید و تجمیع بار الکتریکی منجر به بروز جرقه در ابر اطلاع حاصل نمود؟ آیا راهی برای محاسبه مقدار بار الکتریکی، جرقه های زده شده و محدوده در معرض خطر وجود دارد؟ چه نشانه یا معیاری را می توان برای انجام این محاسبات بکار گرفت؟

بکارگیری فناوری :

یک ابر در زمان تولید الکتریسیته و جرقه ، علاوه بر ولتاز تولیدی، اقدام به انتشار امواج VHF نیز می نماید. امواج تولید شده توسط ابرها را می توان با کمک چند سنسور یا آنتن گیرنده امواج دریافت نمود. شدت و جهت این امواج به همراه موقعیت جغرافیائی هر گیرنده ، مجموعه اطلاعاتی را که برای محاسبه لازم داریم در اختیار ما قرار خواهند داد.

با استفاده از این اطلاعات و طراحی یک نرم افزار اطلاعتا جغرافیائی (GIS) می توان دایره در معرض خطر را پیش بینی نمود. سیستم نرم افزازی با پایش مداوم وضعیت در مناطق مورد نیاز می تواند جهت حرکت ابر حاوی بار الکتریکی، سرعت حرکت و در نتیجه مدت زمان باقی مانده تا زمان احتمال بروز خطر را بررسی و محاسبه نموده و با رسیدن به محدوده خطر آفرین سیستمهای خود کار اعلام خطر را فعال نماید تا تدابیر امنیتی لازم اتخاذ گردد.

این پیش بینی مدت زمانی قریب به 30 دقیقه زمان را در برای تصمیم گیری و اقدام پیشگیرانه در اختیار قرار خواهد داد و این زمان در بسیاری از موارد کافی است تا بتوان از بروز خطر جلوگیری نموده و انسانهای در خطر را از محل بروز آن دور ساخت.

برا اساس تجربیات بدست آمده این سیستم پاسخگو بوده و کاربردی شده است.